Πετσενέγοι ή Πατζινάκες

Τουρκική φυλή. Οι Π. κατοικούσαν στις χώρες της Κεντρικής Ασίας και στους πρώτους αιώνες μ.Χ. ξεχύθηκαν μαζί με τους Ούννους στα Δ, πλημμυρίζοντας τη δυτική Ασία και τη νότια Ρωσία. Τον 5o αι. απείλησαν να κατακλύσουν ολόκληρη την Ευρώπη. Μετά την καταστροφή του ουννικού κράτους και αφού περιπλανήθηκαν για αρκετό χρονικό διάστημα, εγκαταστάθηκαν ως νομάδες στη ΝΑ Ρωσία, απ’ όπου, στα μέσα του 9ου αι., εκτοπίστηκαν από τις τουρκικές φυλές των Χαζάρων και των Ούζων. Μετακινήθηκαν τότε δυτικά και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μεταξύ της Αζοφικής και της αριστερής όχθης του κάτω Δούναβη, υποχρεώνοντας τους Ούγγρους να καταφύγουν δυτικότερα και να εγκατασταθούν στα αρχαία Πανονία, η οποία αρχικά ονομάστηκε Τουρκία και κατόπιν Ουγγαρία. Οι Βυζαντινοί επιδίωξαν να αναπτύξουν καλές σχέσεις με τους νέους γείτονές τους και με την πολιτική τους κατόρθωσαν να τους χρησιμοποιήσουν εναντίον των Βουλγάρων, όταν αυτοί, με επικεφαλής τον ηγεμόνα τους Συμεών, έκαναν επιδρομές στα εδάφη της αυτοκρατορίας. Στα χρόνια του Κωνσταντίνου Z΄ του Πορφυρογέννητου οι καλές σχέσεις Π. και Βυζαντινών διατηρήθηκαν. Το 941 με προτροπή των Ρώσων ή και των Βυζαντινών έκαναν επιδρομή στη Βουλγαρία και το 969, με την ενθάρρυνση προφανώς των Βυζαντινών, εισβάλανε στη Ρωσία και πολιόρκησαν το Κίεβο. Αργότερα, όταν ο Ιωάννης A΄ Τσιμισκής νίκησε τους Ρώσους, που είχαν καταλάβει τη Βουλγαρία και τους υποχρέωσε να εγκαταλείψουν τη χώρα αυτή, οι Π. επιτέθηκαν εναντίον τους και ολοκλήρωσαν τη βυζαντινή νίκη, προκαλώντας τους πραγματική καταστροφή. Οι φιλικές σχέσεις μεταξύ των Βυζαντινών και των Π. εξακολούθησαν και στα χρόνια του Βασιλείου B΄. Αργότερα οι Π., εξαιτίας της ανικανότητας των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου, άρχισαν φοβερές επιδρομές στη Βουλγαρία που τερματίστηκαν όταν μεταξύ τους ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος. Στη διάρκεια του πολέμου αυτού ο φύλαρχος Κεγένης στασίασε εναντίον του ηγεμόνα του Τυράχ αλλά νικήθηκε και κατάφυγε σε μια νησίδα του Δούναβη και έπειτα, με άδεια του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ΄ πέρασε στο βυζαντινό έδαφος και εγκαταστάθηκε με 20.000 περίπου οπαδούς του στη Βουλγαρία. Στη συνέχεια αναγορεύτηκε πατρίκιος και υποσχέθηκε να υπηρετεί με αφοσίωση τον αυτοκράτορα. Παρόλο που τήρησε την υπόσχεσή του αυτή, έγινε η αιτία μεγάλων συμφορών για το Βυζάντιο αφού, συνεχίζοντας το πόλεμο εναντίον του αντιπάλου του Τυράχ, τον εξώθησε να κάνει μεγάλης έκτασης επιδρομές εναντίον της αυτοκρατορίας, με αποτέλεσμα το πεδίο ανταγωνισμού των δύο Π. αντιπάλων να μεταφερθεί σε βυζαντινά εδάφη. Το 1048 ο Τυράχ με 800.000 στρατό πέρασε τον παγωμένο Δούναβη και αφού νίκησε το βυζαντινό στρατό και τις δυνάμεις του Κεγένη, που είχαν ενταχθεί σ’ αυτόν, λεηλάτησε το βυζαντινό έδαφος. Παρά τις αρχικές στρατιωτικές επιτυχίες του ηγεμόνα των Π. όμως, ο πόλεμος εκείνος έληξε με νίκη των Βυζαντινών εξαιτίας μιας φοβερής επιδημίας, που έπληξε το αντίπαλο στρατόπεδο και εξουθένωσε τους πολεμιστές του. Ο Τυράχ και οι περισσότεροι οπαδοί του αιχμαλωτίστηκαν και εγκαταστάθηκαν κατόπιν στη Βουλγαρία και στη Μακεδονία. Λίγο αργότερα εκχριστιανίστηκαν μαζί με τον αρχηγό τους, ο οποίος τιμήθηκε με εξαιρετικά βυζαντινά αξιώματα. Το 1049, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ΄, προκειμένου να ενισχύσει το στρατό του που πολεμούσε εναντίον των Τούρκων στη Μικρά Ασία, διέταξε τη στρατολογία 15.000 Π., οι οποίοι, όταν πέρασαν στη Χρυσούπολη και έφτασαν στη Δάματρο, στασίασαν και αφού πέρασαν το πορθμό του Βοσπόρου, βάδισαν προς τη Βουλγαρία, όπου ενώθηκαν με τους άλλους oμοφύλους τους και άρχισαν τις επιδρομές κατά του Βυζαντίου. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους Π. και τους βυζαντινούς διάρκεσαν πέντε χρόνια και προκάλεσαν ανυπολόγιστες καταστροφές στην αυτοκρατορία. Στα χρόνια που ακολούθησαν οι Π. συνέχισαν τις επιδρομές και τις κάθε είδους εχθρικές ενέργειές τους εναντίον του Βυζαντίου και πολλές φορές δημιούργησαν επικίνδυνες καταστάσεις στην αυτοκρατορία. Την εποχή του Μιχαήλ Z΄ Δούκα, ο αρχηγός τους Τατούν βοήθησε το στασιαστή στρατηγό Νέστορα και την περίοδο της βασιλείας του Νικηφόρου Γ΄ Βοτανειάτη στασίασαν μαζί με το στρατηγό Νικηφόρο Βρυένιο και λεηλάτησαν τη Θράκη. Στα χρόνια του αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού συμμάχησαν με τους ομοφύλους τους Κομάνους και για πολλά χρόνια πολέμησαν με πείσμα εναντίον των Βυζαντινών, αλλά τελικά νικήθηκαν και υποτάχθηκαν. Ειδικά στην τελευταία μάχη (1091) εκείνης της περιόδου έπαθαν τέτοια πανωλεθρία που από τότε δεν αναφέρονται πουθενά. Όσοι διασώθηκαν συγχωνεύθηκαν με τους Βούλγαρους.